۱۶ آذر ۱۳۳۲ خاستگاه جریان سازی جنبش دانشجویی
از ۱۶ آذر ۱۳۳۲ که خاستگاه جریان سازی جنبش دانشجویی محسوب می شود، تاکنون این جریان نقش موثری توأم با فراز و فرود در تاریخ تحولات ایران داشته است.
کنشگری دانشجویان با مبارزات علیه استبداد پهلوی بخصوص در دهه 1340 تا 1350 آغاز شد. پس از انقلاب نیز نه بعنوان بدنه دانشگاهی بلکه تصمیم گیر در مسائل حساس نقش ایفا کردند. اداره مسئولیت های مهم دولتی و حکومتی، اداره جنگ و تخسیر لانه جاسوسی از جمله موفقیت های جنبش دانشجویی در ایران است.
بعد از جنگ با روی کارآمدن دولت های متعدد نیز با مطالبه گری ها در عرصه های مختلف نقش موثری در تحولات اجتماعی-سیاسی کشور داشته اند بطوری که جنبش دانشجویی نه تنها کنشگر بود بلکه به عنوان بازیگری قدرتمند در معادلات شناخته می شد.
جریان سازی و اتخاذ مواضع صریح در برهه های حساس کشور همچون کوی دانشگاه، فتنه88، تحلیلی برای مسائل کلان اداره کشور، دفاع و تلاش برای تحقق آرمان ها و… از جمله نشانه های این جریان بود.
دهه 90 برای جنبش دانشجویی دوره افول و رکود بوده است و در هیچ کدام از دهه های انقلاب تا این حد این جریان اجتماعی، منفعل و بی تحرک نبوده است بطوری که فعالان دانشجویی آن را از بعد انقلاب بی سابقه می دانند. مصلحت گرایی جای آرمان گرایی، وابستگی به احزاب جای آزادی، سطحی اندیشی جای تفکر عمیق را گرفت و مطالبه گری دانشجوها و پیگیری آن ها شور وشوق سابق را ندارد.
در رخوت حاکم بر جریان دانشجویی، استان البرز هم مستثنی نبوده است. این استان با دارا بودن دانشگاه های متعدد، تعداد زیاد دانشجو، موقعیت استراتژیک و نزدیک بودن به مرکز کشور، پتانسیل خوبی برای فعالیت های دانشجویی دارد و کارنامه درخشان مجموعه های دانشجویی گواه بر این مدعاست.
افول جریان دانشجویی در استان البرز شاید علل متعددی داشته باشد که بررسی هر کدام از آن ها فرصت مجزایی می طلبد اما آنچه مسلم است سایه افکندن برخی سیاست های دولتی بر دانشگاه ها و عدم استقبال مسؤولین از کرسی های آزاد اندیشی دانشجویی موجب شده است که گفت و‌گو های تشکل ها در دانشگاه ها کم رنگ تر شود.
نزدیک بودن البرز به پایتخت موجب شده بخش مهمی از دانشجویان استان از پایتخت به دانشگاه های کرج سر ریز شوند و مشغول رفت و آمد باشند و به دلیل عدم استقرار در استان البرز چندان با چالش های استان درگیر نشوند.
بررسی روند تاریخی و سرگذشت بسیاری از جنبش های سیاسی یا اجتماعی نشان از ردپای این نهاد در اینگونه جریانات را دارد.به عبارت دیگر دانشگاه نهادی سیاسی،علمی،اجتماعی و فرهنگی است.چنانچه بررسی تحولات سال های گذشته کشورمان نیز گویای جایگاه ویژه نهاد دانشگاه در تحولات اجتماعی،اقتصادی،سیاسی و فرهنگی کشور می باشد.
از سوی دیگر دانشگاه بزرگترین نهادی است که قشر جوان را با ویژگی های خاص روانشناختی،فرهنگی،اقتصادی،ایدئولوژیک و …. در خود جای داده است.به همین دلیل شرایط فعلی،گذشته و تحولات آتی آن بر شرایط جامعه اثر گذار است.در تقویم مبارزات دانشجویی،16 آذر به عنوان نماد این حرکت معرفی شده است.
بطوری که تحرکات جنبش دانشجویی با این خیزش تاریخی پیوند ناگسستنی دارد.16 آذر را از این نظر می توان نقطه عطف دانست که خیزش های دانشجویی علی رغم تکثیر و تنوع در آراء و عقاید،هویت خود را در چنین روزی جستجو می کند و به فراخورحال،آن روز را گرامی داشته و الهام بخش مسیر آتی خود می دانند.این وحدت نظر همچنین می تواند حاکی از وسعت عمل حرکت دانشجویان در آن روز باشد که در بطن خود بسیاری از عملکردهای آینده این جنبش را رقم زد.
افول جنبش دانشجویی در سالهای اخیر در کشور و به تبع آن در استان البرز علل مختلفی دارد که برخی از آن ها مربوط به سطح ملی است و سطح گسترده ای از دانشجو ها را در بر می گیرد ؛ از جمله، از مرجعیت افتادن دانشگاه در اثر سیاست های غلط وزارت علوم، سطحی نگرشدن دانشجوها، سیاسی کاری و افتادن در دام احزاب، فاصله گرفتن از دغدغه مردم، بی توجهی مسؤولین و گاه مقابله و سرکوب جنبش دانشجویی را از جمله مهمترین دلایل کشوری افت جنبش دانشجویی به حساب آورد.
متاسفانه فعالیت های دانشجویی در برخی از دانشگاه های استان البرز جدی گرفته نشده است. به عنوان مثال دانشگاه خوارزمی یا آزاد کرج به علت کمبود دانشجویان بومی و حیاط خلوت بودن برای دانشجویان تهرانی و تعداد کم افراد خوابگاهی، تاثیر بسزایی در افت فعالیت های دانشجویی داشته است.
دانشگاه خوارزمی به عنوان دانشگاه مادر استان همچنان در بلاتکلیفی بین تهران و کرج رنج میبرد و جا دارد مسئولان استانی فکر جدی برای این مسئله بکنند.
دانشگاه های مادر در هر منطقه نقش جدی در ایجاد تحرک در جنبش دانشجویی دارند. دیگر دانشگاه های استان البرز هم از نظر وسعت و ظرفیت علمی توان اثرگذاری جدی بر فضای دانشجویی را ندارند.
مراکز آموزشی استان با توجه به اینکه تقریبا یک دهه از جدایی این استان از پایتخت می گذرد در فراز وفرودهایی قرار گرفته است؛از دانشگاه خوارزمی که کماکان آن را از دانشگاه های تهران می‌شمارند تا علوم پزشکی البرز که منفک شده از دانشگاه تهران است. شاید دانشگاه آزاد کرج را بعنوان مستقل ترین دانشگاه بزرگ در استان بدانیم که البته در ایجاد فضای فعال دانشجویی با مشکلاتی مواجه بوده است.
در اغلب جوامع یکی از پایه های اجتماعی و یا به عبارتی پیش قراول شورش های اجتماعی ، اجتماعات دانشجویی بوده است ، پس بنابراین با توجه به مراکز متعدد آموزشی و دانشگاهی و تجربه گذشته توصیه می گردد، زمان و مکان برگزاری نشست های دانشجویی و مدعوین جلسات با دقت نظر و ملاحظات سیاسی و اجتماعی رصد ، کنترل و مدیریت گردد.
منابع:
• سفیری ، مسعود،« دیروز، امروز و فردای جنبش دانشجویی ایران» تهران : نشر نی،1379.
• خبرگزاری فارس،« حال و روز جنبش دانشجویی البرز خوب نیست»، گزارش محمداسکندری.
• خبرگزاری تسنیم،«تعداد مراکز علمی البرز از گاراژ هم کمتر است» مصاحبه محمد علی حسن نیا.
• سایت مرجع دانشگاه های ایران.www.unirf.ir
• داده های آماری و اطلاعاتی پلیس پاوا و عملیات فرماندهی انتظامی استان البرز.
تهیه و تنظیم : سرهنگ سیدمرتضی موسوی معاون فرهنگی اجتماعی پلیس البرز
