خودکفایی در تولید بذر سالم سیب زمینی
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران در جمع خبرنگاران با بیان اینکه پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی دانش فنی تولید ریز غده سیب زمینی را از طریق کشت بافت بدست آورد و زنجیره تولید بذر سالم را با مشارکت مراجع ذی صلاح و سایر موسسات تحقیقاتی و بخش خصوصی تکمیل کردیم، افزود: دانش فنی این دستاورد به شرکت های دانش بنیان خصوصی منتقل شد و در حال حاضر در این زمینه خودکفا هستیم.
دکتر غلامرضا صالحی جوزانی تصریح کرد: هم اکنون هر ساله پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی سالم سازی هسته های اولیه حدود ۱۷ تا ۲۰ رقم سیب زمینی را تهیه و ۳۰ میلیون عدد گیاهچه و ریزغده سیب زمینی معادل ۲ هزار و ۵۰۰ تن بذر اولیه سیب زمینی بدست آمده را در اختیار شرکت های متقاضی (حدود ۲۲ شرکت) قرار می دهد به طوریکه بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون دلار ارزش افزوده ایجاد کرده است.
ویگفت: با این دستاوردها درصدد هستیم تا میزان سه میلیون تن سیب زمینی تولیدی در کشور را به ۵.۲ میلیون تن افزایش دهیم علیرغم اینکه سطح زیر کشت این محصول در سالیان گذشته از ۱۶۰ هزار هکتار به ۱۴۰ هزار هکتار کاهش یافته است.
جوزانی با بیان اینکه برخی از فناوری های راه یافته به عرصه های کشاورزی تاکنون در حدود ۲۰۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور مورد استفاده قرار گرفته، گفت: این فناوری ها سالانه بالغ بر ۱۷۵ میلیون دلار صرفه جویی ارزی با افزایش ارزش افزوده عاید کشاورزی کشور کرده اند.
وی با اشاره به اینکه حدود ۲ دهه از فعالیت این پژوهشگاه می گذرد، افزود: بر اساس پیش بینی ها تا سال ۱۴۳۰ هجری شمسی (۲۰۵۰ میلادی) ما شاهد تغییرات شدیدتر اقلیمی در سطح جهانی و کشور خواهیم بود که اهمیت تامین غذایی دو چندان خواهد شد.
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران اظهار کرد: بر اساس مطالعات معتبر علمی، گزارشات سازمان خوار و بار جهانی (فائو) و سایر موسسات بین المللی در منطقه خاورمیانه و ایران، تا سال ۲۰۵۰ میانگین دمای محیطی حداقل یک درجه سانتیگراد افزایش، منابع آبی در دسترس حداقل ۳۰ درصد کاهش (از ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب های تجدید پذیر در کشور به کمتر از ۷۰ میلیارد متر مکعب خواهد رسید)، این در حالی است که میزان میزان تقاضا برای آب هم ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
وی ادامه داد: همچنین شاهد کاهش معنی دار سطح مزارع به دلیل کم آبی و شوری (حدود هفت میلیون هکتار زمین شور در کشور داریم) خواهیم بود که این موارد معضلات تولیدات بخش کشاورزی و دستیابی به امنیت غذایی به عنوان یک شاخص بسیار مهم ملی را دو چندان میکند.
جوزانی به راهکارهای مقابله با این چالش ها اشاره کرد و گفت: با توجه به چالش های متعدد حوزه کشاورزی در دنیا و ایران از قبیل تغییر اقلیم، گرما، خشکی و کم آبی، شوری، آفات و بیماریها و افزایش گازهای گلخانه ای، پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰، فناوریهای خاص محیط زیست دوستانه که بیشتر زیرمجموعه یا مرتبط با بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی هستند، نقش اساسی در توسعه و تحول بخش کشاورزی دنیا بازی کنند.
وی خاطر نشان کرد: این فناوری ها شامل اصلاح ژنتیکی مبتنی بر ژنوم و ویرایش ژنی، مهندسی ژنتیک، بیوانفورماتیک و ابرداده ها، کشاورزی در فضای بسته (کشاورزی عمودی، بیوراکتورهای یک بار مصرف، هیدروپونیک، ایروپونیک و آکواپونیک)، کشاورزی با آب دریا، کشاورزی در بیابان، گوشت مصنوعی، پرینتر سه بعدی، نانوتکنولوژی، ریزجلبکها، پلتفرم بلاکچین (ارز دیجیتال)، کشاورزی دقیق و هوشمند، پهبادها، فراورده های زیستی، هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء هستند.
صالحی جوزانی به تلاش محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی برای پاسخ به برخی از این چالش ها اشاره کرد و گفت: محققان این پژوهشگاه دراین مدت ۷۰ فناوری قابل تجاری سازی را به دست آورده اند که بخشی از آن ها تا ابتدای سال جاری در قالب ۳۵ قرارداد انتقال فناوری به بخش خصوصی منتقل شده است.
وی از جمله این فناوری ها را انتقال فناوری و تولید صنعتی پروبیوتیک های دام، طیور و آبزیان، انتقال فناوری و تولید تجاری کودهای زیستی مبتنی بر تریکودرما، تولید تجاری و سریع بیوکمپوست به عنوان کود آلی از پسماندهای نیشکر، کشت بافت و سالم سازی ارقام نیشکر از طریق کشت بافت، تولید بذر سالم (مینی تیوبر) سیب زمینی و تولید تجاری پایه های کشت بافتی سیب مالینگ عنوان کرد.
وی به بیان برخی ضرورت دستیابی به برخی از این فناوری ها اشاره کرد و گفت: تا حدود ۱۵ سال پیش ایران حدود ۷۰ سال وارد کننده بذر سالم (مینی تیوبر) سیب زمینی از خارج از کشور بود که منجر به خروج سالانه حدود ۳ میلیون دلار ارز از کشور می شد ضمن اینکه امکان ورود بسیاری از آفات و بیماری ها را با خود به همراه داشت.
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران یکی از مهمترین محصولات زیست فناوری در سطح جهانی را کودهای زیستی دانست که به عنوان جایگزین کودهای شیمیایی تولید و مصرف آنها رو به گسترش بوده و در حال حاضر بازار آنها به حدود ۲ میلیارد دلار رسیده است.
وی گفت: پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در چند سال گذشته به دانش فنی تولید کود زیستی مبتنی بر قارچ تریکودرما رسید و این دانش فنی به شرکت بخش خصوصی منتقل شد که در حال حاضر سالانه حدود ۲۰ هزار بسته از این کود تولید و در سطح ۲۰ هزار هکتار مصرف میشود.
وی خاطرنشان کرد: گزارشات کشاورزان نشان داده است که این محصول باعث کنترل بسیاری از عوامل بیماریزا شده و منجر به افزایش عملکرد محصولات باغی و زراعی حداقل به میزان ۲۰ درصد شده است.
صالحی جوزانی یکی دیگر از این دستاوردها را توسعه مشترک دانش فنی تولید کمپوست از باگاس و سرشاخه های نیشکر عنوان کرد و گفت: سالانه حدود ۲.۵ میلیون تن باگاس و ۱.۵ میلیون تن سرشاخه در صنعت نیشکر تولید می شود که قابلیت استفاده برای تولید فراورده های مختلف را دارند.
وی افزود: خوشبختانه با شکل گیری دانش فنی تولید کمپوست از این پسماندها در کشت و صنعت های نیشکر و با استفاده از خروجی کار مشترک صورت گرفته با پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در حال حاضر چندین هزار تن کمپوست از باگاس و سرشاخه نیشکر در کشت و صنعت های نیشکر تولید می شود.
وی با بیان اینکه هم اکنون تا ۱۰ هزار تن کمپوست از این ضایعات تولید می شود، اظهار کرد: این تولیدات ضمن کاهش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی، از نظر اقتصادی نیز هزینه مصرف کودهای شیمیایی در مزارع نیشکر به شکل معنی داری کاهش می یابد.
صالحی جوزانی یکی از مشکلات مهم ارقام نیشکر را سالم نبودن هسته اولیه ارقام و اختلاط ارقام با هم عنوان کرد و گفت: این ارقام گاهی منجر به کاهش معنی دار عیار قند تولیدی از نیشکر و خسارت اقتصادی حداقل ۵ درصدی می شود.
وی افزود:خوشبختانه با همکاری صورت گرفته موسسه تحقیقات و آموزش نیشکر با پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی طی سالیان گذشته، زیرساخت تولید کشت بافت و ایجاد هسته های اولیه سالم برای ارقام مختلف نیشکر ایجاد شده، پروتکل تکثیر کشت بافتی و سالم سازی ارقام توسعه پیدا کرده و در حال حاضر زنجیره ارزش و تولید هسته و قلمه اولیه سالم ارقام در صنعت نیشکر شکل گرفته است که ارزش اقتصادی بسیار بالایی را برای کشت و صنعت ها ایجاد میکند.
وی ادامه داد: به نحوی که حداقل خسارت ناشی از اختلاط ارقام حداقل ۵ میلیون تومان در هکتار کاهش یافته است که مجموعا سالیانه می تواند این کاهش خسارت به میزان ۶ هزار میلیارد ریال برسد (مجموع ۱۲۰ هزار هکتار).
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران اظهار امیدواری کرد که با ادامه همکاری ها و هم افزایی ها بین شرکت توسعه نیشکر و پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی شاهد پیشرفت های چشمگیرتر در صنعت نیشکر کشور باشیم.
